Dieta trzustkowa - co jeść na chorą trzustkę

Dieta trzustkowa jest podstawowym elementem leczenia ostrego zapalenia trzustki. Jej celem jest odciążenie trzustki i uspokojenie funkcji czynnościowych. Dieta dla chorych na trzustkę powinna być lekkostrawna, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe. Z tego artykułu dowiesz się, co jeść przy zapaleniu trzustki, jak długo stosować specjalny jadłospis oraz czy banan w diecie trzustkowej jest dozwolony. 

Spis treści:

1. Ostre zapalenie trzustki - przyczyny, objawy, leczenie
2. Dieta przy chorej trzustce 
3. Dieta trzustkowa - co można jeść?
4. Jaka dieta przy chorej trzustce?

Ostre zapalenie trzustki - przyczyny, objawy, leczenie

Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest ostrym procesem zapalnym związanym z przedwczesną wewnątrztrzustkową aktywacją proenzymów trzustkowych. OZT przebiega z różnym uszkodzeniem sąsiadujących tkanek i narządów.
Do najczęstszych czynników powodujących OZT zalicza się:

• spożywanie alkoholu, 
• kamicę żółciową (około 80% przypadków), 
• pierwotną i wtórną hipertriglicerydemię (> 1000 mg/dl), 
• leki, 
• zakażenia wirusowe, 
• urazy jamy brzusznej, 
• choroby autoimmunologiczne (toczeń rumieniowaty układowy, zespół Sjogrena, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych), 
• hiperkalcemię, 
• hipotermię, 
• pasożyty (glista ludzka), 
• czynniki genetyczne, 
• zapalenie jatrogenne. 

Do rozpoznania ostrego zapalenie trzustki muszą być spełnione co najmniej 2 z 3 kryteriów:

1. nagły, stały ból jamy brzusznej najczęściej w okolicach nadbrzusza, promieniujący do pleców, 
2. podwyższone stężenie amylazy i lipazy trzykrotnie przekraczające górną granicę normy, 
3. uwidocznienie charakterystycznych dla OZT zmian w badaniach obrazowych (USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny). 

Objawy, z którymi mogą mierzyć się pacjenci z OZT, to m.in.:

• gorączka,
• nudności, 
• wymioty, 
• niedrożność jelit, 
• wzmożone napięcie powłok brzusznych, 
• zażółcenie skóry, 
• wzrost parametrów zapalnych (CRP). 

Choroby trzustki należą do chorób o na ogół dość ciężkim przebiegu. Z tego powodu prawidłowe leczenie jest bardzo ważne. Pacjenci z OZT wymagają hospitalizacji oraz monitorowania czynności życiowych i wydolności pozostałych narządów. Leczenie zależy od stanu pacjenta i występujących powikłań. Wykorzystywane metody leczenia, to:
●    leczenie objawowe,
●    dieta trzustkowa,
●    operacja.

Zapalenie trzustki - co jeść? Zapraszam do dalszej części artykułu.

Dieta przy chorej trzustce 

Najważniejszą zasadą diety przy chorej trzustce jest bezwzględny zakaz picia alkoholu. Dieta trzustkowa w czasie rekonwalescencji powinna być rozszerzana stopniowo, a poszczególne potrawy i sposób ich przyrządzania należy modyfikować etapami. Dieta trzustkowa - co wolno jeść? 

Dieta na zapalenie trzustki składa się z trzech etapów: 

1. Etap pierwszy rozpoczyna się jeszcze w szpitalu i trwa około 1. miesiąca. Pacjent musi dość znacznie ograniczyć tłuszcze. W tym czasie dieta trzustkowa musi być łatwostrawna. Sprawdź zasady diety lekkostrawnej. Ważne jest spożywanie małych posiłków o regularnej porze.

Dieta dla chorych na trzustkę powinna być przygotowana w sposób lekkostrawny, dlatego za najlepszą obróbkę termiczną uznaje się:

• gotowanie, 
• duszenie,
• pieczenie w folii lub pergaminie.

Pacjenci z OZT powinni zrezygnować ze smażenia.

2. Etap drugi podobnie jak pierwszy powinien trwać około 1. miesiąca. Dieta trzustkowa - co wolno jeść w tym etapie? Przede wszystkim można zwiększyć ilość tłuszczu w diecie - warto sięgać po tłuste ryby, które są źródłem kwasów tłuszczowych Omega-3 np. łosoś, makrela, tuńczyk, sardynki, śledzie. Jeżeli na tym etapie pojawia się uczucie pełności poposiłkowej, wzdęcia przelewanie w jamie brzusznej,  papkowate stolce z domieszką tłuszczu, należy powrócić na okres 2 tygodni do diety stosowanej w poprzednim okresie. 

3. A jaka dieta na trzustkę w III etapie? Przy dobrej tolerancji pożywienia pacjent może przejść na dietę pełnowartościową, ale ilość tłuszczu nadal powinna być zwiększana stopniowo. 

Masz zapalenie trzustki i nie wiesz co jeść? Mam dla Ciebie kilka porad dietetyka. 

Dieta trzustkowa - co można jeść?

Znasz już założenia, ale tak konkretnie co jeść przy zapaleniu trzustki? Do zalecanych produktów należą:

• chleb pszenny – jasny i czerstwy, bułki, sucharki,
• chudy nabiał: mleko, twaróg, jogurty naturalne, maślanka,
• chude mięso: cielęcina, młoda wołowina, królik, kurczak bez skóry, indyk,
• ryby: dorsz, pstrąg strumieniowy, sola, mintaj, płoć, halibut biały, morszczuk, sandacz, flądra, szczupak, płastuga, okoń, lin,
• ziemniaki: gotowane, puree z mlekiem,
• kasze: manna, jęczmienna,
• owoce dojrzałe i soczyste: jagodowe i winogrona bez pestek (w postaci przecierów), cytrusowe, brzoskwinie, morele, banany, jabłka pieczone, gotowane

• warzywa młode i soczyste: marchew dynia, kabaczki, pietruszka, patisony, seler, pomidory bez skórki, sałata zielona; potrawy gotowane, rozdrabniane, lub przetarte, z „wody”, podprawiane zawiesinami, oprószone, surowe soki,
• desery: kisiele, budynie, galaretki owocowe, mleczne na mleku odtłuszczonym, kompoty przetarte, bezy, suflety, soki owocowe, przeciery owocowe,
• napoje: herbata z mlekiem, słaba herbata, herbata z cytryną, herbata owocowa, ziołowa, soki owocowo-warzywne, napoje mleczno-owocowe, mleczno-warzywne, wody mineralne niegazowane,
• przyprawy: kwasek cytrynowy, sok z cytryny, cukier, zielona pietruszka, zielony koper, majeranek, rzeżucha, melisa, cynamon, wanilia, bazylia,  oregano.

Dieta na trzustkę i wątrobę - czy zalecenia są takie same?
Można uznać, że dieta wątrobowa w znacznym stopniu bazuje na zaleceniach diety trzustkowej.

Dieta wątrobowo-trzustkową powinna ograniczać spożycie:

• chleb świeży, chleb żytni, chleb razowy, pieczywo chrupkie, pieczywo pszenne razowe z dodatkiem słonecznika, 
• tłusty nabiał, 
• tłuste mięso: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna, flaki, mózg, wątroba, 
• tłuste ryby: węgorz, tłusty karp, łosoś, sum, halibut niebieski, śledzie, sardynka, pikling,

• ziemniaki: smażone, frytki, chipsy,
• potrawy: pierogi, knedle, naleśniki z mięsem, wszystkie potrawy smażone na tłuszczu np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety oraz bigos, fasolka po bretońsku,
• warzywa: warzywa kapustne, cebula, czosnek, pory, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, brukiew, rzodkiewka, rzepa, kalarepa, fasolka szparagowa, groszek zielony, warzywa w postaci surówek, sałatek z majonezem i musztardą, warzywa marynowane, solone,
• owoce: gruszki, daktyle, czereśnie, kawon, figi, owoce marynowane,
• desery: tłuste ciasta, torty, desery z używkami, czekolada, batony, lody, chałwa, słodycze zawierające kakao, orzechy,
• napoje: alkoholowe, kakao, płynna czekolada, naturalna kawa, mocna herbata, wody gazowane, pepsi, coca-cola
• przyprawy: ocet, chili, curry, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca. 

Jaka dieta przy chorej trzustce? Przykładowe menu

Jak ułożyć dietę przy chorej trzustce? Oto przykładowe menu - kilka inspiracji może Ci się przydać, bo dietę trzustkową należy stosować przez całe życie!

Śniadanie na diecie trzustkowej - Kanapka z szynką i warzywami 

Składniki: 

• chleb pszenny - 2 kromki, 
• szynka drobiowa - 2 plastry, 
• masło - 1 łyżka, 
• pomidor - 1 sztuka

Przygotowanie:

1. Pomidora sparz, a następnie usuń z niego skórkę. 
2. Pieczywo posmaruj masłem, połóż szynkę i pomidora.

II śniadanie - Jagodowo-bananowy koktajl 

Składniki:

• mleko 0,5% - 250 ml, 
• jagody - 1 garść, 
• banan - 1 sztuka

Przygotowanie:

1. Zblenduj wszystkie składniki razem.

Obiad na diecie trzustkowej - Pulpeciki z cielęciny z puree z ziemniaków 

Składniki: 

• cielęcina - 1 sztuka (około 150 g), 
• ziemniaki - 2 sztuki,
• mleko - 2 łyżki,
• marchewka - 2 sztuki,
• oliwa z oliwek - 1 łyżka,
• passata pomidorowa - 2 szklanki
• kompot z jabłek - 1 szklanka

Przygotowanie:

1. Ziemniaki ugotuj w osolonej wodzie. 
2. Marchew obierz ze skórki i ugotuj. 
3. Mięso dopraw do smaku i uformuj pulpeciki. 
4. Na patelni rozgrzej oliwę z oliwek, wlej passatę, dodaj pokrojoną marchewkę i doprowadź do gotowania. Dodaj pulpeciki i duś, aż mięso będzie gotowe. 

Podwieczorek - Jogurt naturalny z bananem

Składniki: 

• jogurt naturalny niskotłuszczowy - 1 małe opakowanie 
• banan - 1 sztuka

Przygotowanie:

1. Banan pokrój i zjedz z jogurtem.

Kolacja na diecie trzustkowej - Twarożek z dżemem i pieczywem

Składniki:

• bułka pszenna - 1 sztuka,
• twarożek - 2 łyżki,  
• dżem - 2 łyżki

Przygotowanie:

1. Bułkę przekrój na pół. 
2. Na pieczywie wyłóż twaróg i dżem.

Mam nadzieję, że ten artykuł pozwolił Ci zrozumieć co jeść na trzustkę.  Prawidłowe żywienie jest niezbędne do poprawy stanu zdrowia oraz może być elementem wspomagającym leczenie farmakologiczne. W razie dalszych wątpliwości skontaktuj się z dietetykiem i lekarzem, aby indywidualnie ustalić plan diety.

Bibliografia 

1. WSZZ w Kielcach: Dieta w przewlekłych chorobach trzustki. Dostęp online.
2. Grzymisławski M. Dietetyka kliniczna
3. D. Włodarek, E. Lange, L. Kozłowska, D. Głąbska. Dietoterapia. PZWL, Warszawa, 
4. H. Ciborowska, A. Rudnicka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL, Warszawa